نارسایی سرویکس و عمل " سرکلاژ"
بسياري از خانم‌ها از ابتداي دوره بارداري دچار مشكلات گوناگوني مي‌شوند كه يا به مراقبت‌هاي ويژه نياز پيدا مي‌كنند يا اينكه بايد كنترل‌هاي خاص پزشكي براي آنها انجام شود. به همين دليل نمي‌توان گفت بارداري براي تمام خانم‌ها كاري راحت و بدون دردسر است. يكي از مشكلاتي كه برخي از مادران با آن روبه‌رو مي‌شوند، نياز به عمل سركلاژ يا بستن دهانه رحم است كه قبل و پس از آن مراقبت‌هايي هم لازم است.تعریف: به عدم توانایی سرویکس (گردن رحم) در نگهداری یک حاملگی تا زمان ترم، "نارسایی سرویکس "گفته می شود. نارسایی سرویکس یکی از عوامل خطر زایمان زودرس است که با دیلاتاسیون (اتساع) بدون درد سرویکس همراه با پرولاپس پرده های جنینی به داخل واژن مشخص می شود. درمان جراحی نارسایی سرویکس، "سرکلاژ" نام دارد. مکانیسم اثر سرکلاژ در کاهش زایمان زودرس نامعلوم است، عده ای افزایش طول سرویکس را به عنوان مکانیسم اثر معرفی کرده اند.
زمان مناسب برای انجام سرکلاژ: سرکلاژ رحم
به صورت پروفیلاکسی (پیشگیری کننده) در هفته 10-14حاملگی بعد از بي حسي اپي دورال يا بيهوشي عمومي با زدن بخیه با یک ماده غیرقابل جذب محکم، زیر مخاط گردن رحمی، مهبلی که گردن رحم را در سطح دهانه داخلی دور می زند و سپس گره زده می شود، انجام میگیرد. این امر سبب تقویت گردن رحم و بسته ماندن آن می‌گردد. بخیه به دو صورت تکنیک شیرودکار و یا تکنیک مک دونالد زده می شود. انجام عمل سرکلاژ پس از هفته 21 بارداری با احتمال عفونت بیشتر و نیز پارگی زودرس کیسه آمنیوتیک همراه است و توصیه نمیشود.
در چه مواردی انجام عمل سرکلاژ نیاز است؟
نارسایی دهانه رحم معمولا زمانی تشخیص داده می شود که بیمار سابقه سقط های مکرر بدون درد در سه ماهه دوم حاملگی داشته باشد. معاینه فیزیکی و سونوگرافی در تشخیص این عارضه کمک کننده است؛ نرم، ضعيف يا كوتاه‌تر از اندازه معمول بودن گردن رحم ، ممكن است سبب شود که بدون ایجاد انقباض‌هاي حاملگی، در سه‌ماهه دوم یا اوایل سه‌ماهه سوم بر اثر افزایش وزن جنین و افزایش فشار به سرویکس، گردن رحم كوتاه و متسع شود. دهانه رحم اين افراد تحمل سنگيني محصولات بارداری را ندارد و با بزرگ‌تر‌شدن جنين باز مي‌شود و درنتيجه جنين سقط مي‌گردد. براي خانم‌هايي كه در معاينات بارداري و سونوگرافي، مشخص شود که دهانه رحم‌شان كوتاه‌تر از حد معمول است يا رحم تك‌شاخ دارند يا دچار آنومالي‌هاي رحمي هستند، انجام سرکلاژ نیاز است. كساني كه به‌دنبال زايمان سخت و مشكل، دچار پارگي دهانه رحم شده‌‌اند و بهبود نيافته‌اند، نیز ممكن است در حاملگي بعدي به سركلاژ نياز داشته باشند؛ همچنین در بارداری های دو یا سه قلو كه تهديد به سقط وجود دارد نیز عمل سرکلاژ کمک کننده است.
مراقبتها: به دنبال این عمل ممكن است ترشحات خوني روشن تا چند روز وجود داشته باشد كه معمولا بعداز اين زمان به شكل ترشحات موكوسي در مي آيد و ممكن است تا پايان حاملگي ادامه پيدا كند. خانم باردار پس از دو روز بستري‌شدن در بيمارستان به استراحت در بستر (استراحت مطلق) به مدت 3-5 روز نیاز دارد و پس از آن مي‌تواند با احتياط كامل به امور روزمره‌شان بپردازند. البته اين را هم بدانيد كه در بعضي افراد كه همچنان احتمال سقط براي آنها وجود داشته باشد، ممكن است استراحت مطلق به مدت طولانی تری تجويز شود. ضمنا توصيه مي شود از يك هفته قبل تا حداقل يك هفته بعد از عمل، نزديكي صورت نگيرد.
اقدامات قبل از سرکلاژ:
1. انجام سونوگرافی جهت رد ناهنجاریهای جنینی و تایید زنده بودن جنین .2. اخذ نمونه جهت بررسی عفونت با گنوره و کلامیدیا یا سایر عفونتها و درمان آنها .
3. خودداری از نزدیکی 1 هفته قبل از عمل .
4. انجام توکودینامومتری جهت رد انقباضات رحمی.
5. بررسی علایم کوریوآمنیونیت .
اقدامات بعداز سرکلاژ:
1. کاهش فعالیتهای فیزیکی و یا استراحت در بستر در هفته اول و استراحت نسبی در ادامه بارداری
2. خودداری از نزدیکی تا 1 هفته پس از سرکلاژ و یا باقیمانده بارداری.
3. استفاده از آنتی بیوتیک و توکولیتیک (اتفاق نظر وجود ندارد) .
4. آموزش علایم خطری که نیاز به برداشتن بخیه ها را مطرح می کنند : علایم عفونت ، پارگی کیسه آب ، شروع زایمان . در صورت شروع انقباضات و برنداشتن بخیه ها احتمال پارگی رحم وجود دارد .
بعد از دوخته شدن دهانه رحم به این موارد دقت کنید:
• انقباضات شکمی
• خونریزی از واژن
• درد کمر یا زیر شکم
• تب بالای ۳۸ درجه یا لرز
• پاره شدن کیسه آب
• تهوع و استفراغ شدید
• ترشحات بدبوی واژینال
گاهی فعالیت حفره لگن تحریک می شود و ممکن است سقط غیر قابل اجتناب باشد، در این حالت بخیه باید برداشته شود، در صورت ادامه بارداری بخیه سرکلاژ باید در هفته های 38-39 برداشته شود وگرنه صدمه شدید به گردن رحم در حال اتساع تحمیل خواهد شد.
موارد منع انجام سرکلاژ: خونریزی واژینال، انقباضات رحمی، پارگی پرده های جنینی و دیلاتاسیون بیشتر از 4 سانت دهانه رحم از کنتراندیکاسیون های (منع) انجام سرکلاژ است، لازم به ذکر است که این روش با افزایش قابل توجه خطرعفونت و از دست رفتن بارداری همراه است.
منبع:
www.yjc.ir
www.pezeshkonline.ir
